کد مطلب:34920 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چرا عدل به عنوان يكي از اصول دين مطرح شده است؟

در پاسخ به اين سؤال بايد به چند نكته توجه كرد

1 ـ وضع خاص اين مسأله كه يكي از روشنترين علل جدائي اين وصف از ساير اوصاف خدا است.

زيرا در قرن اول هجري نزاع شديدي ميان علماي عقائد اسلامي درگرفت كه در يكسو «اشاعره» قرار داشتند كه معتقد بودند افعال خدا را به عدل و ظلم نميتوان توصيف كرد، و او مافوق اين امور است، هر كاري خداوند كند. عين عدالت است، حتي اگر تمام انبياء را به دوزخ و تمام اشقياء را به بهشت بفرستد!

و از سوي ديگر شيعه و گروه معتزله (گروه ديگري كه عقل را يكي از منابع اسلامي ميشمردند) قرار داشتند كه ميگفتند خداوند حكيم و عادل است، و هرگز كاري بر خلاف اين اصول انجام نميدهد، ظالم را پاداش، و مظلوم را مجازات نخواهد كرد، عقل ما خوب و بد را در مقياس وسيعي درك ميكند، و خداوند عادل و حكيم جز نيكي انجام نميدهد.

اين اختلاف سبب شد كه گروه دوم به عنوان «عدليه» شناخته شوند، و كم كم اصل «عدالت» در كنار «امامت» از مشخصات مذهب شيعه شناخته شد.

2 ـ از اين گذشته، بسياري از صفات فعل خداوند در حقيقت به همان ريشه عدل بازميگردد، مثلاً خداوند، حكيم، حاكم، رازق، رحمان و رحيم است، همه اينها پرتوي از مسأله عدالت خدا است، اصولاً عدالت به مفهوم وسيع كلمه، يعني قرار دادن هر چيزي در جاي خود، تمام صفات فعل را دربرميگيرد!

و از آن مهمتر مسأله «معاد» و «مالك يوم الدين» بودن خداوند در حقيقت از عدالت او نشأت ميگيرد، و اين ويژگي ايجاب ميكند كه اين اصل مستقلاً مورد توجه قرار گيرد.

3 ـ عدل چنان مفهوم گستردهاي دارد كه هم عدالت اعتقادي را شامل ميشود، و هم عدالت اخلاقي و عدالت اجتماعي را، و به اين ترتيب پرتوي از مسأله عدل خداوند به ملكات اخلاقي انسان، و به سراسر قوانين اجتماعي تابيده خواهد شد، و زيبنده است چنين اصل اعتقادي كه بازتابي چنين گسترده دارد به عنوان يكي از اركان اسلام معرفي گردد.

گرچه در منابع اسلامي به آيه يا روايتي كه نشان دهد اين گزينش صريحاً از سوي پيشوايان معصوم (ع) صورت گرفته برخورد نكرديم، و ظاهراً انتخابي است كه از سوي علماي كلام و عقائد صورت گرفته، ولي الهامبخش اين گزينش تأكيد و اهميت فراواني است كه در آيات و روايات روي اين مسأله به طور كلي شده است.

---

پيام قرآن ج 4

حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران